2022-ci ilin Ən Böyük Texnologiya Uğursuzluqları

Yeni investorların ən böyük axını 2022-ci ilin ilk aylarında oldu, çünki pandemiya sonrası nikbinlik səhm qiymətlərini rekord həddə çatdırdı və kriptovalyutaya dünyanın hər yerindən maraq artdı. İnvestorlar qazanc əldə etməyi həmişəkindən daha asan tapırdılar. Lakin sonra çəhrayı həyat geridə qaldı və reallıqla üzləşdik. Budur 2022-ci ilin ən böyük texnoloji uğursuzluqları.

Texnologiya dünyası həmişə sürətlə inkişaf edən bir sahədir və bu, uğursuzluqlara və pis qərarlara anlayış göstərməyən nəhəng bir sənayedir. Şübhəsiz ki, 2022-ci il də istisna olmadı və özü ilə minlərlə start-up-ı, səhv qərarları və pis məhsulları tarixin tozlu səhifələrinə aparacaq.

Covid-19 dövründə ABŞ kimi ölkələr iqtisadiyyatı dəstəkləmək üçün rekord xərclər etdi, pandemiyadan sonra inflyasiya artdı, faizlər yüksəldi, asan pula çatmaq çətinləşdi, sarsılmaz texnologiya şirkətləri zəlzələlər yaşadı. İqtisadi amillərlə yanaşı, kriptovalyutalar da 2022-ci ildən öz payını aldı.

Kripto Valyutalar

2022-ci il, belə desək, kriptovalyutalar üçün cəhənnəm oldu. Sonsuz spekulyasiyalar və çökən kriptovalyutalar investorlara inanılmaz ziyan vurdu. Əslində, 2022-ci il ilk vaxtlarından kriptovalyutalar üçün mərhələdə çətin olacağını göstərirdi.

İlin əvvəlində Terra ekosisteminin və onun əlaməti Luna-nın dağılması bütün kripto dünyasını şoka saldı. Aprel ayında bütün zamanların ən yüksək səviyyəsini gördükdən sonra, Luna cəmi bir ay sonra dibə, sözün əsl mənasında aşağıya düşdü. Luna bir neçə gün ərzində dəyərinin 96 faizini itirdi. Terra/Luna-nın qurucusu Do Kwon hələ də qaçır və axtarışdadır, geridə 42 milyard dollardan çox ziyan qalıb.

Bununla belə, hətta bu kriptovalyutaların təməllərinin dəniz qumundan ibarət olduğunu başa düşmək üçün kifayət etmədi və 2022-ci ilin ikinci ən böyük kriptovalyuta uğursuzluğu, FTX iflası baş verdi.

Terra/Luna hadisəsindən sonra dünyanın ikinci ən böyük kriptovalyuta birjası FTX gəldi. FTX-in qurucusu və keçmiş CEO-su Sam Bankman-Fried, böyük çöküş başlamazdan əvvəl əli açıq bir xeyriyyəçi kimi görünürdü. Lakin məlum oldu ki, Bankman-Fried və FTX-nin yan şirkəti Alameda Research FTX-nin ehtiyatları hesabına, yəni birbaşa investorların pulları hesabına maliyyələşdirilib. Bunun çıxması ilə investorlar pullarını platformadan çıxarmaq istədilər, lakin investorların pullarının çoxu artıq yox idi. Çəkməyi bacaranlar çəkdi, çəkə bilməyənlər qaldı. FTX likvidlik çatışmazlığı səbəbindən iflas elan etdi. Proses hələ də davam edir və bir milyona yaxın kreditor hələ də gözləyir, lakin ümid azdır.

Eynilə, kriptovalyuta üçün ən populyar kredit platformalarından biri olan Celsius qəfildən qapılarını bağladı və müştərilərini pulsuz qoydu və onların etibarlılığını şübhə altına aldı. BlockFi və Three Arrows Capital (3AC) da vəsaitləri səhv idarə etdikləri üçün iflasla üzləşdilər.

Google Stadia

Google, Stadia bulud oyun xidmətini istifadəyə verdikdən cəmi üç il sonra, 2022-ci ilin sentyabrında bağlayacağını açıqladı. Bunun səbəbi sadə idi: Google-un öz sözləri ilə desək, “istifadəçilərdən gözlədiyimiz tələbatı görmədik”. Digər tərəfdən, Google-un bu hərəkəti çox qəfil oldu və hətta tərtibatçılar belə təəccübləndilər. Stadia hələ də işləsədə, 18 yanvar 2023-cü ildə tamamilə bağlanacaq. Google və Stadia mağazasından satılan bütün avadanlıq, məzmun və əlavə alışlar üçün də ödənilən pul geri qaytarılacaq. Stadia- nın uğursuzluğunun əslində birdən çox səbəbi var. Bunlara qoşulma problemləri, az oyun və qəribə abunə sistemi daxildir. Oyunu Stadia-da oynamaq üçün onu satın almalı və sonra Stadia-ya pul ödəməli idiniz. Digər tərəfdən Nvidia-nın GeForce Now xidməti bu sahədə bütün diqqətləri öz üstünə çəkdi

Meta və Metaverse həvəsi

Facebook-un qurucusu Mark Zukerberq meta-kainatını təkmilləşdirmək fikrində sabit qaldı, hətta bu diqqət dəyişikliyini əks etdirmək üçün şirkətinin adını “Meta” adlandırdı. Yarandığı gündən bəri şirkət 2022-ci ilin ikinci rübündə ilk gəlir azalmasını gördü. Meta üçüncü rübdə 46 faiz azaldı. İndiyədək səhmlərin qiymətləri bu il 65 faiz ucuzlaşıb.

Facebook, bütün məhsullarını birləşdirən virtual reallıq mühiti olan metaverse yaratmaq üçün Horizon Worlds-u işə saldı. Məlum olub ki, platformanın aylıq istifadəçilərinin sayı nəzərdə tutulandan xeyli az olub. Meta, Horizon Worlds və metaverse ilə məşğul olan Reality Labs bölməsinə milyardlarla dollar və resurslar xərclədi, lakin gözlənilən artım əldə olunmadı. Nəticədə Meta ya işçi qüvvəsinin 13 faizini, 11.000 işçini işdən çıxartdı.

Elon Musk-ın Twitter-ı satın alması            

Twitter-də həqiqətlərin manipulyasiya edilməsinə əsəbiləşən Elon Musk, lazımi araşdırma aparmadan şirkəti şişirdilmiş qiymətə almaq üçün absurd təklif (44 milyard dollar) etdi. Twitter-i ələ keçirən Musk əvvəlcə platformada pullu doğrulama seçimini təklif etdi və bu, insanların dərhal məşhur şəxsiyyətləri və böyük şirkətləri təqlid etməsinə səbəb oldu. Twitter Blue sistemi gah bağlandı gah açıldı, yeni rəngli təsdiq nişanları gəldi və işçi qüvvəsinin və idarə heyətinin əksəriyyəti işdən çıxarıldı. Bütün bunların Twitter 2.0 üçün edildiyi vurğulandı. Nəticədə Twitter son aylarda şorbaya çevrilib. Amma yaxşı şeylər də olmadı. Keçmiş Twitter administrasiyasının FBI və kəşfiyyat orqanlarına boyun əydiyi, əhəmiyyətli şəxslərə gizli senzura tətbiq etdiyi ortaya çıxdı. Günün sonunda isə, Twitterda xaos hakimdir.

Amazon ve Alexa

2022-ci ildə Amazonun səsli rəqəmsal köməkçisi Alexa haqqında çox eşitməmisiniz, elə deyilmi? Bunun bir səbəbi var: işləmir. Amazonun Alexa səsli köməkçisi texnologiya nəhənginin Echo seriyalı cihazları sayəsində milyonlarla evə girməyi bacardı, lakin Business Insider tərəfindən gələn hesabatda köməkçinin düşünüldüyü qədər uğurlu olmadığı ortaya çıxdı. Əslində, Alexa layihəsinin 2022-ci ilin sonuna kimi Amazon-a 10 milyard dollara başa gələcəyi və heç vaxt sərfəli olmadığı bildirilib. Bunun səbəbi, istifadəçilərin Alexa-dan yalnız musiqi oxumaq və ya hava haqqında soruşmaq kimi mənasız əmrlər üçün istifadə etməsidir. Problem ondadır ki, bu sorğular heç bir pul qazanmır. Digər tərəfdən istifadəçilər Alexa-nın tez-tez çökdüyünü və səhv cavablar verdiyini bildiriblər. Hətta Amazonun Alexa-ya marağının azaldığı deyilir. 2023-cü ildə bu mövzuda yeni məlumatlar gələcək.

Digər tərəfdən, 2022-ci il təkcə Alexa üçün deyil, Amazon üçün də çox pis il oldu. Amazon 2022-ci ildə 1 trilyon dollar itirən ilk şirkət oldu. Noyabr ayından bu yana firma dəyərinin yarısını itirib.

NFT-lər

2022-ci ilin əvvəlində həm investorlar, həm də istifadəçilər tərəfindən NFT-lərə maraq çox yüksək səviyyədə idi. CryptoPunks və Bored Ape Yacht Club kimi dünya səviyyəli NFT-lərin dəyəri eksponent olaraq artarkən, bu dövrlərdə NFT-lərə (Non-Fungible Tokens) maraq zirvəyə çatdı və ticarət həcmi yanvar ayında 17 milyard dollara çatdı. Kriptovalyutalar kimi, NFT-lər də 2022-ci ildən öz paylarına düşəni aldılar. Sentyabr ayına qədər ticarət həcmi 97 faiz azalaraq 477 milyon dollar oldu. Hətta Justin Bieber-in 1,29 milyon dollara aldığı NFT-nin dəyəri 69 min dollara düşdü.